N. Besarya büyük riskler alarak, kendi toplumunun iyiliği ve Türklere rağmen yeni birTürkiye için İttihat ve Terakki Cemiyeti`ne üye oldu.Nicolae IorgaMakedonya doğumlu bir Romen olan Besarya Efendi, 1906 yılından itibaren İttihat veTerakki Cemiyeti içerisinde yer alan ilk Hristiyan`dır. Birinci Dünya Savaşı`na kadarCemiyet`in bütün faaliyetlerine aktif olarak katılan, Meclis-i Ayan üyeliği ve NafiaNazırlığı da yapan Besarya Efendi`nin hatıraları II. Meşrutiyet dönemine farklı birbakış açısıyla ışık tutmaktadır. Hatıraların bir özelliği de Sultan II. Abdülhamid, SultanV. Mehmed Reşad, Enver, Cemal ve Talat Paşalar ve daha birçok devlet adamıhakkında kapsamlı bilgiler vermesidir. Cemiyet`in üyesi olmasına rağmen olaylarıdışarıdan bir gözlemci gibi soğukkanlı değerlendirmesi Besarya Efendi`ninanlattıklarını değerli kılmakla birlikte İttihatçılar hakkında kalıplaşmış pek çokönyargının haksızlığını da ortaya koymaktadır.- İttihatçı liderlerin kişisel özellikleri nelerdir?- 31 Mart İsyanı sırasında İstanbul`da neler yaşanmıştır?- İttihatçıların Türkçülük politikası İmparatorluğun diğer etnik unsurları üzerinde nasıl bir etki yapmıştır?- I. Balkan Savaşı sonunda düzenlenen Londra Konferansı`nda neleryaşanmıştır?- Osmanlı İmparatorluğu`nun I. Dünya Savaşı`na girişinin perde arkasında neleryaşandı?gibi birçok soruya cevap veren bu eser ilk defa Romence aslından çevrilerek İttihat veTerakki dönemi üzerine ciddi araştırmalarıyla tanınan Doç. Dr. Nevzat Artuçtarafından yayına hazırlandı. Meşhur tarihçi Nicolae Iorga`nın önsöz yazdığı BesaryaEfendi`nin bu hatıratı, İttihat ve Terakki literatürünü alt üst ederek Osmanlıİmparatorluğu`nun en tartışmalı yıllarının anlaşılması noktasında tüm tarih okurlarınafarklı bir kapı aralayarak o günleri daha iyi anlamalarını sağlayacak.