Günübirlik bir fikir hayatının tabii bir neticesi olarak tezatlara, manasızlıklara, hattaedepsizliklere düşüyordum. İsteyip istemediğimi doğru dürüst bilmediğim, fakat neticesialeyhime çıkarsa istemediğimi iddia ettiğim bu nevi söz ve fiillerimin daimî bir mesulünübulmuştum. Buna içimdeki şeytan diyordum, müdafaasını üzerime almaktan korktuğum bütünhareketlerimi ona yüklüyor ve kendi suratıma tüküreceğim yerde, haksızlığa, tesadüfüncilvesine uğramış bir mazlum gibi nefsimi şefkat ve ihtimama layık görüyordum. Halbuki neşeytanı azizim, ne şeytanı? Bu bizim gururumuzun, salaklığımızın uydurması. İçimizdeki şeytanpek de kurnazca olmayan bir kaçamak yolu. İçimizde şeytan yok. İçimizde aciz var! Tembellikvar! İradesizlik, bilgisizlik ve bunların hepsinden daha korkunç bir şey, hakikatleri görmektenkaçmak itiyadı var...