Erzurum; jeopolitik konumu nedeniyle tarihi süreç içerisinde pek çok devletin siyasi, ticari ve askerimücadelesinin yaşandığı bir şehir olmuştur. Anadolu`nun şark hududunda bir serhat kalesi olanErzurum Kalesi, stratejik öneminden dolayı düşman istilalarına karşı sürekli tahkim edilmiş, askerive lojistik gücü artırılmıştır.Bu çalışmada, ağırlıklı olarak mevacib defterlerinden istifade edilmiş ve 18 yüzyılda ErzurumKalesi`nin askeri yapılanması tespit edilmiştir. Erzurum Kalesi`nde görevli askeri sınıflarınmevcudu ve yevmiyelerini Van, Kars, Trabzon, Bağdat ve Ahıska kaleleriyle mukayese ederek veErzurum Kalesi`nin önemi ortaya konulmuştur.Erzurum Kalesi`ndeki askeri hareketlilik savaş dönemlerinde oldukça fazladır. Özellikle 18 yüzyılınilk yarısında meydana gelen Osmanlı- Safevi savaşlarında askeri sınıfların sayısında vemevcudunda artışlar gözlenmiş ve bu sınıflara dağıtılan zahire miktarı tespit ediliştir.Osmanlı- Safevi savaşlarında Osmanlı ordusunun en önemli lojistik üssü Erzurum Kalesi olmuştur.İstanbul`dan Erzurum Kalesi`ne nakledilen mühimmatın özelliklerine göre sınıflandırılmasıyapılmıştır. İstanbul`dan Erzurum üzeri Tebriz, Revan, Tiflis, Kars, Van ve Ahıska kalelerinenakledilen mühimmat hakkında bilgier verilmiştir. Tamirat Defterlerinden istifade edilerek kalede yapılan onarımlar, masraflar, kullanılan inşaatmalzemeleri, tabyalar arasındaki uzaklıklar, iç ve dış kale surları hakkında ayrıntılı bilgilersunulmuştur. Erzurum`da meydana gelen büyük bir depremin ardından tertip edilen 1785 ve 1787yıllarına ait tamirat defterlerinden istifade edilerek, kalenin fiziki yapısı ve yapılan masraflarayrıntılı bir şekilde anlatılmaya çalışılmıştır.Araştırmalarımız sırasında, arşiv vesikalarını ve diğer kaynakların bilimsel bir disiplin içerisindedeğerlendirmem hususunda bana yardımcı olan kıymetli hocam Prof. Dr. Orhan KILIÇ`a, tezçalışmamda emeği geçen Dr. Öğretim Üyesi Ayşegül HÜSEYNİKLİOĞLU`na teşekkür ederim.