"Artı-Değer Teorileri" ise, Kapital`in dördüncü cildi olarak tasarlanmış ve ilk üç bölümün yazılması sırasında derlenen tarihsel-eleştirel malzemenin değerlendirilmesi üzerine kurulmuştur. Daha sonra geliştirmek üzere derlenen bu notları Marx, yayınlanacak hale getiremeden öldü. Bununla birlikte, "Artı-Değer Teorileri", Kapital`in "IV. Cildi" adını taşımak bakımından, "eksik" bir eser değildir. Burada sergilenen eleştirel çözümleme, önceki üç cildin "anahtarı" olacak kadar büyük önem taşımaktadır. Genel olarak, Marx`ın diyalektik inceleme yöntemi, "teoriye ulaşmak için tarihi araştırmak" biçimde özetlenebilecek yolu izlemiştir. Ancak bir kez teorinin kuruluşu sağlandıktan sonra, bunun (örneğin Kapital`deki) sunuluşunda, Marx inceleme yönteminin tersine bir yol tutmaktadır. Önce teorik (mantıksal) olan verilmekte, sonra tarihsel olana geçilmektedir. Marx, "Ben, Kapital`e, herkesin sandığının aksine, üçüncü tarihsel kısımla başladım" demişti. Bununla birlikte, Marx, "Artı-Değer Teorileri"nin içerdiği malzemeyi, önce, eserin bütünü içine dağıtmayı, düşünüyordu. Ne var ki, 1863 elyazmalarını yazarken, tarihsel kısmın tümünü ayrı ve özel bir bölüm olarak düzenlemeye karar verdi.Aydın Çubukçu